ارزیابی کالبد محله های قدیمی شهری در پاسخ دهی به احساس امنیت (نمونة موردی: محلة ملک آباد شهر قزوین)

احساس امنیت، یکی از نیازهای روحی انسان و از مهم ترین ویژگی های کیفیت فضاست. در جوامع شهری امروز، عوامل گوناگون محیطی سبب بروز انواع بزهکاری­ها و بی قانونی­ها و ناامنی در شهر شده­اند. این در حالی است که بافت­های شهری و محله های قدیمی ایران، از بعد امنیت و آرامش، شهرة شهرها بوده­اند. این مسئله، اگرچه متأثر از ساختار اجتماعی و فرهنگی نیز بوده است، نباید از طراحی هوشمندانة کالبد این گونه محله ها غافل شد. این موضوع، هدف اصلی این پژوهش است. غالب این محله ها، بر مبنای اصول، ساخته شده اند و زمینة مناسبی برای تحقیق فراهم می­کند. مقالة حاضر در دسته­بندی پژوهش­های کیفی قرار­ گرفته و ضمن بهره­گیری از تحلیل فضایی، به وسیلة نرم افزار gis، بر مبنای روش مطالعة موردی (case study) انجام شده است. بدین ترتیب که با­ مروری بر معیارهای امنیت شهری، جامع­ترین نظریه، یعنی نظریة «پیشگیری از جرم، از طریق طراحی محیطی یا cpted»، ملاک عمل قرار گرفته و مدل به­دست­آمده در یکی از محله های قدیمی قزوین پیاده شده است. نتایج ارزیابی با استفاده از روش­های ماتریس گولر و چک­لیست معیارها نشان می­دهد از بین سه معیار مشخص شده، محلة ملک­آباد در معیارهای نظارت طبیعی و تقویت قلمروها، وضعیت مطلوبی دارد و در معیار کنترل دسترسی­ها در وضعیت زیر متوسط قرار گرفته است. نقاط قوت محله نیز مشخص شده و در انتها یافته­های علمی و عملیاتی تحقیق ارائه شده ­است. در نهایت می­توان گفت ارزیابی کالبد محلة ملک­آباد به عنوان نمونه ای از محله­های قدیمی شهر تاریخی قزوین نشان می­دهد این محله توانسته است در پاسخ­دهی به نیاز به احساس امنیت ساکنان آن در حد مطلوب ایفای نقش کند.